Αρχαία Α΄Λυκείου. Θουκυδίδης. Ξένες στρατιωτικές επεμβάσεις. Ψηφιακό σενάριο του Σ. Παπακωνσταντίνου από τον Πρωτέα (με τεκμήρια-απαντήσεις)

Μέρος 1ο

Περίληψη
Η διδακτική πρόταση αναφέρεται στα γεγονότα του Κερκυραϊκού εμφυλίου πολέμου (καλοκαίρι του 427 π. Χ.) και πιο συγκεκριμένα στην άφιξη στο νησί του Αθηναίου στρατηγού Νικόστρατου, ο οποίος αρχικά κατάφερε να συμφιλιώσει τους αντιμαχόμενους πετυχαίνοντας παράλληλα το μέγιστο για τους Αθηναίους, δηλαδή την πλήρη συμμαχία με την Κέρκυρα, που οι Αθηναίοι επιθυμούσαν διακαώς. Στη συνέχεια, όμως, τα πράγματα πήραν άλλη τροπή, καθώς ο εμφύλιος είχε ανοίξει πληγές που δύσκολα επουλώνονται. Η επέμβαση του Νικόστρατου, αν και κατευναστική, έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας απρόκλητης εξωτερικής επέμβασης, που παραβιάζει ωμά την αυτονομία και την ανεξαρτησία του νησιού.
Αφού οι μαθητές διδαχτούν με τον παραδοσιακό τρόπο τη μετάφραση του αρχαίου κειμένου σε δυο διδακτικές ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων θα γίνουν και οι προκαταρκτικές ενέργειες του σεναρίου (χωρισμός σε ομάδες, κατανόηση στοχοθεσίας, κατάστρωση πλάνων εργασίας κλπ.), θα μεταβούν στη συνέχεια στο εργαστήριο για την υλοποίηση του σεναρίου σε δυο φάσεις. Η Α΄ Φάση στοχεύει στη γλωσσική και νοηματική προσπέλαση του κειμένου με Φύλλο Εργασίας κοινό για όλες τις ομάδες. Η Β΄ Φάση είναι αφιερωμένη σε επιμέρους δραστηριότητες που στοχεύουν στη διεύρυνση της οπτικής των μαθητών με διαφορετικό Φύλλο για κάθε ομάδα, κοινή συνισταμένη των οποίων είναι η κατάδειξη της διαλεκτικής σχέσης παρελθόντος - παρόντος και απώτερος στόχος ο προβληματισμός των μαθητών σχετικά με την κυκλική αντίληψη της ιστορίας.
Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές θα αναζητήσουν τις ιδιαιτερότητες της γλώσσας και του ύφους του Θουκυδίδη, θα αξιολογήσουν την ακρίβεια του λόγου και τη λιτότητα της έκφρασης του μεγάλου ιστορικού, θα αναζητήσουν λέξεις που ταξίδεψαν στον χρόνο μεταφέροντας ανέπαφη τη σημασία τους και λέξεις των οποίων η σημασία έχει αλλάξει σε μεγαλύτερη ή μικρότερη κλίμακα, και θα αποδώσουν σχηματικά με μορφή περιγράμματος το περιεχόμενο του αποσπάσματος. Στη συνέχεια, θα αξιολογήσουν δράσεις, συμπεριφορές, κίνητρα και πρακτικές και θα προχωρήσουν σε αναγωγές και συγκρίσεις με σύγχρονες καταστάσεις. Παράλληλα, θα φωτίσουν πτυχές του κειμένου υπό το πρίσμα της γεωγραφίας, της φιλολογίας, της αρχαιολογίας, της κοινωνιολογίας και της δημοσιογραφίας, παράγοντας πολυτροπικά κείμενα και προϊόντα λόγου. Επιπλέον, θα παραγάγουν λόγο ενσυναισθητικό και τέλος θα μελετήσουν τη λειτουργία της γλώσσας στο πλαίσιο της ιστορικής αφήγησης.
Η διδακτική πρόταση αποτελεί μια εναλλακτική προσέγγιση του κειμένου από το πρωτότυπο. Επιδιώκεται ώστε οι μαθητές να κατακτήσουν πολύπλευρα το κείμενο αξιοποιώντας στοιχεία ή υπαινιγμούς του κειμένου, πόρους του διαδικτύου και εργαλεία των ΤΠΕ, στο πλαίσιο μιας μαθητοκεντρικής διδακτικής πρακτικής μέσω έρευνας, συγκρίσεων, σύγχρονων αναγωγών, κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών και παραγωγής δημιουργικών προϊόντων.

Δείτε εδώ:

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1222

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=2495 (εφαρμοσμένο με τεκμήρια-απαντήσεις)

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=2600 (εφαρμοσμένο με τεκμήρια-απαντήσεις)

Μέρος 2ο. Η ναυμαχία της Κέρκυρας

Περίληψη
Ο τίτλος του σεναρίου είναι «Ξένες στρατιωτικές επεμβάσεις. Μέρος 2ο - Η ναυμαχία της Κέρκυρας». Το 1ο μέρος αναφέρεται στην επιτυχή επέμβαση των Αθηναίων με 12 πλοία και επικεφαλής τον Νικόστρατο, που χειρίστηκε την κατάσταση με διπλωματική μαεστρία και σπάνια ανθρωπιά. Η δεύτερη επέμβαση των Πελοποννησίων, ανεξάρτητα από τον βαθμό της επιτυχίας της για τους εισβολείς, έχει ως κορυφαίο γεγονός τη ναυμαχία. Τονίζεται, δηλαδή, το «ξένες», καθώς η Κέρκυρα μετατρέπεται σε θέατρο συγκρούσεων ανάμεσα σε Αθήνα και Σπάρτη, τονίζεται το είδος της συγκεκριμένης ενέργειας, αλλά και η κορύφωση της αντιπαράθεσης με τη διεξαγωγή της ναυμαχίας.
Η περιγραφή της ναυμαχίας από τον Θουκυδίδη αποτελεί ένα πραγματικό μνημείο λόγου. Μέσα σε λίγες γραμμές αναδεικνύεται η εκφραστική δεινότητα του ιστορικού, που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη κρατώντας τον διαρκώς σε αγωνία. Με μια εντυπωσιακή λιτότητα που όμως δεν παραβλάπτει την ακρίβεια και τη σαφήνεια, ξεδιπλώνεται μπροστά μας η διεισδυτική ματιά, η οξυδέρκεια, αλλά και το βάθος της αφαιρετικής σκέψης του ιστορικού. Τα φραστικά μέσα ποικίλουν και οι λέξεις ενσωματώνονται στο ρείθρο του ρυθμού, χωρίς καμιά απώλεια της εσωτερικής τους πνοής. Τίποτα δε φαντάζει τυχαίο, ο ορθολογισμός στο απόγειο και ο ντετερμινισμός συναντά στον Θουκυδίδη την κορυφαία του έκφραση.
Στο σενάριο, που έχει επαναληπτικό χαρακτήρα, οι μαθητές, παρακολουθώντας την οπτικοποιημένη απόδοση του κειμένου «Θουκυδίδης, “Ιστορία” Γ 76-79», τη συγκρίνουν με την εικόνα που οι ίδιοι είχαν σχηματίσει κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής κατάκτησής του και ελέγχουν αν το λογισμικό βρίσκεται σε αγαστή σύμπνοια με το αρχαίο κείμενο ή αν υπάρχουν υποκειμενικές οπτικές για τις οποίες θα μπορούσαν να υποδείξουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Την οπτικοποίηση παρέχει το λογισμικό «Η ναυμαχία της Κέρκυρας» που έχει σχεδιαστεί πάνω στα βήματα του αρχαίου κειμένου. Μάλιστα στο λογισμικό, πριν από κάθε μεταβολή προηγείται το αρχαίο κείμενο, που συνοδεύεται και από την αντίστοιχη νεοελληνική μετάφραση, ώστε η πιστότητα της οπτικοποίησης να είναι ανιχνεύσιμη και ελέγξιμη. Αφού, λοιπόν, παρατηρήσουν το λογισμικό και μετουσιώσουν σε εικόνα τα νοήματα του αρχαίου κειμένου, διαδικασία που θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα την αλληλουχία των γεγονότων και το ρόλο και τη δράση των προσώπων, στη συνέχεια με μια σειρά συνθετικών δραστηριοτήτων που θα τις αναρτήσουν στο Wiki του μαθήματος θα διερευνήσουν τον ρόλο και τη συμβολή των πρωταγωνιστών στο τελικό αποτέλεσμα, θα αποτιμήσουν τη συμπεριφορά και τη δράση τους, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τα αίτια και τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Συμπεριφορές και πρακτικές εκείνης της εποχής θα αναζητηθούν αυτούσιες ή ελαφρώς «μεταλλαγμένες» στην εποχή μας, προσφέροντας γόνιμο πεδίο για προβληματισμό και την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για την κοινωνία και την ανθρώπινη φύση.

Δείτε εδώ:

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1226

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=2240 (εφαρμοσμένο με τεκμήρια-απαντήσεις)

http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=2515 (εφαρμοσμένο με τεκμήρια-απαντήσεις)